Obiekt: geo stanowisko 06- na styku starego z nowym
Kamienice na ul. Kościelnej
Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria
Charakter obiektu
Cokoły kamienic, zabytkowy kamienny portal i obramienia okien
GPS 50° 26′ 17.67” N, 16° 39′ 10.44” E
Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria
Uproszczony opis geologiczny
geo stanowisko Kłodzko
Przyzwyczajeni do tego, że fasady kłodzkich kamieniczek wykonane są z pięknie obrobionego piaskowca nie będziemy zaskoczeni, że początek ulicy Kościelnej również wita nas takim wystrojem. FOT 6.1 Jednak następne budynki to już przegląd różnorakiego kamienia, importowanego z całego świata. Ponoć o gustach się nie dyskutuje, więc lepiej podejść do tego faktu przyrodniczo.
Na małym obszarze zgromadzono chiński granit Yellow Rock FOT 6.3, pochodzący z Finlandii prekambryjski sjenit (potocznie nazywany granitem) Baltic Green FOT 6.4, dwa rodzaje gnejsu (–> gnejs) FOT 6.5, 6.6 i śliczny granulit przybyłe z Indii FOT 6.7. Zarówno gnejs jak i granulity należą do skał metamorficznych (–> metamorfizm), jednak warunki, w których powstawały różnią się diametralnie. Granulit jest skałą utworzoną w bardzo wysokim ciśnieniu (ok 10000 Atm) i temperaturze przekraczającej 700°C.
Ciekawostką jest to, że w wędrówkach po ziemi kłodzkiej również możemy natrafić na granulity, niestety nie takie piękne jak Kashmir Gold. Tworzą one zbocza góry Czernik ponad Nowym Gierałtowem.
Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria
Pełny opis geologiczny
geo stanowisko Kłodzko
Krótka uliczka jest pełna różnorodnego kamienia zastosowanego w wystroju kamieniczek. W pochodzącym z XVI w. budynku narożnym (nr 1) zachował się historyczny portal z siedziskami oraz obramienia okien, do ich wykonania wykorzystano piaskowiec. FOT 6.1 Skała jest silnie zwietrzała, pokryta resztkami farb i porostów. Można jednak stwierdzić, że jest to piaskowiec żółty, średnio- do gruboziarnistego, ale nie posiadający ziaren żwiru (–> żwir).
Warto zwrócić uwagę na znajdujący się po środku portalu kartusz z inicjałami „C.H.” oraz gmerkiem (godłem) kamieniarza, który wykonał to dzieło. Najbardziej znanymi elementami portalu są dwa aniołki (a może raczej putta?) z rogami obfitości.
W kolejnych kamienicach atrakcją geoturystyczną są elementy całkiem odmienne. W pięciu z nich, podczas stosunkowo niedawnych remontów elewacji do ozdobienia cokołów zastosowano bardzo różne odmiany importowanego kamienia. Trzydziestometrowy spacer prowadzi nas dzięki temu przez miliardy lat historii geologicznej i tysiące kilometrów – bo kamień ten niejednokrotnie „przywędrował” z bardzo daleka. FOT 6.2, 6.2.2
geo stanowisko Kłodzko
Kamienica nr 2
Cokół wykończono żółtym, chińskim granitem (–> granit) Yellow Rock. Struktura tej dość charakterystycznej skały jest równokrystaliczna – tworzą ją skalenie, kwarc i biotyt w postaci ziaren o rozmiarach kilku milimetrów. FOT 6.3 Wszystkie większe kryształy biotytu uległy częściowemu zwietrzeniu (–> wietrzenie), a znajdujące się w ich składzie żelazo uległo utlenieniu. W rezultacie powstały wyraźne rdzawe obwódki podnoszące atrakcyjność kamienia.
Kamienica nr 3
Tu oglądamy ciemnozielony kamień o handlowej nazwie Baltic Green, pochodzący ze wschodniej Finlandii. FOT 6.4 A jaka to jest odmiana skalna? Każdy kamieniarz nazwie ją granitem i już – bo jest twardy. Oburzają się na to liczni geolodzy, a zwłaszcza petrografowie. Granit wg naukowych klasyfikacji to skała – jak wspomnieliśmy wyżej – zbudowana ze skaleni, kwarcu i biotytu, ale występujących w bardzo ściśle określonych proporcjach. Baltic Green zawiera te same minerały, ale w innych ilościach (spośród minerałów jasnych: aż około 90% skaleni z grupy skaleni potasowych oraz 5–20% kwarcu). Petrograf zaklasyfikuje taką skałę jako sjenit kwarcowy. Jest to – podobnie jak granit – głębinowa skała magmowa, co oznacza, że utworzyła się w wyniku zastygnięcia magmy na głębokości wielu kilometrów pod powierzchnią ziemi. Moment powstania Baltic Green określa się ogólnie na proterozoik (bardzo długi okres geologiczny zwany eonem, trwający od 2,5 mld. do 540 mln lat temu).
geo stanowisko Kłodzko
Kamienica nr 4
Tym razem widzimy skałę o zdecydowanie czerwonym zabarwieniu, wyraźnie widoczna jest jej kierunkowa tekstura. FOT 6.5 Jest to drobnoziarnisty gnejs – tzw. smużysto-oczkowy, ponieważ w jego budowie wyraźnie zaznaczają się jasnoczerwone skalenie o zaokrąglonym, a czasem oczkowym właśnie zarysie. Pochodzący z Indii kamień nazywany jest Ruby Star albo Cat Eyes (kocie oczy). Powstał on w archaiku, czyli ponad 2,5 mld. lat temu.
Kamienica nr 5
Żółte z rdzawymi przebarwieniami płyty na cokole kamienicy nr 5 wykonano prawdopodobnie z kamienia nazywanego Madura Gold. Jest to smużysty gnejs z dość rzadkimi, czerwonymi, zaokrąglonymi ziarnami granatów (–> granaty). Kamień pochodzi z Indii, ze stanu Tamil Nadu. W zależności od głębokości z jakiej jest pozyskany może wykazywać różną intensywność zabarwienia. FOT 6.6
geo stanowisko Kłodzko
Kamienica nr 6
U podstawy ostatniej z kamienic widzimy skałę o handlowej nazwie Kashmir Gold – dość jednorodną, jasnożółtą, w której rzucają się w oczy małe, ciemnoczerwone ziarna mineralne – zaraz wyjaśnimy czym one są. Jej barwa jest fantazyjnie (by skusić klientów) określana jako „kość słoniowa z brązowymi punktami i złocistymi smugami”. FOT 6.7
Jest to niezwykle ciekawa skała metamorficzna – granulit. O jej niezwykłości decydują warunki powstawania – skrajnie wysokotemperaturowe, jak na metamorfizm (temperatura ponad 700°C) i wysokociśnieniowe (do 10000 Atm). Jej wiek określono na 1,4 mld. lat – powstała więc w środkowej części proterozoiku, zwanej mezoproterozoikiem. Płyty te odbyły do nas długą drogę, ze stanu Tamil Nadu – położonego na samym końcu Płw. Indyjskiego.
Jako ciekawostkę można podać, że podobne skały – granulity, choć nieco inne i niestety nie przetwarzane na piękne płyty ozdobne – można zobaczyć na terenie Ziemi Kłodzkiej. Tworzą one zbocza góry Czernik ponad Nowym Gierałtowem.
Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria
Zadanie
1. Czy skały magmowe różnią się między sobą? No oczywiście, że tak, ale jak? Porównaj struktury Yellow Rock i Baltic Green.
2. Porównaj tekstury skał magmowych (Yellow Rock i Baltic Green) oraz gnejsów (Ruby Star i Madura Gold). Czy są różne? Gdzie dostrzegasz kierunkowość?
Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria
Galeria
Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria
