geo stanowisko 37- Przy Kaponierze

Obiekt: geo stanowisko 37- Przy Kaponierze

Skały przy kaponierze stokowej na lunecie Żurawia

Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria

Charakter obiektu

Długa wychodnia skał podłoża, w połowie esplanady Żurawia, niższa część muru i niska przeciwskarpa.

GPS 50° 26′ 42.36” N, 16° 39′ 17.76” E

Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria

Uproszczony opis geologiczny

37.1 Kaponiera- skała 1

Mur twierdzy jest tu w części lub w całości wycięty w litej skale.

Na naszym stanowisku obserwacyjnym doskonale widzimy, że skała jest jakby warstwowana. W przypadku skał metamorficznych (–> metamorfizm) zjawisko to znane jest jako foliacja. Powierzchnie foliacji zanurzają się („zapadają”) mniej więcej w kierunku południowym.
Występują tu różne skały. Bliżej kaponiery widzimy zielonkawy, mocno tektonicznie „pogięty” łupek fyllitowy. FOT 37.1 Około 20 m dalej, ku północy widzimy natomiast „przekładaniec”, w którym co około 0,5 do 1 m występują pakiety skały dzielącej się na wyraźnie ostrokrawędziste bloczki, oraz drugiej – łupkowatej i rozsypliwej. Co ciekawe, po przecięciu próbek obu skał okazuje się, że wyglądają one dość podobnie. Możemy je nazwać łupkiem zieleńcowym (–> łupek zieleńcowy). FOT 37.2, 37.3

Skały są tu rozmaicie tektonicznie zniszczone. Widzimy jak silnie są spękanie, a przypatrzywszy się wielu powierzchniom spękań zauważymy, że wiele z nich ma zbliżoną orientację w przestrzeni. Można wskazać trzy kierunki spękań: jeden zapadający na południe (i odpowiadający foliacji), drugi – ku wschodowi (prawie pionowy) oraz trzeci – ku północy. FOT 37.4

Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria

Pełny opis geologiczny

37.2 Kaponiera- skała 2

To bardzo porządna odkrywka geologiczna! Długa, ukazująca zróżnicowanie skał. Jej przedłużeniem są stanowiska 38 i 39.

Mur lunety Żurawia jest tu miejscami w połowie, a miejscami nawet w całości wyprofilowany w litej skale.
Na odcinku około 20 m od kaponiery ku północy pakiet skalny wykazuje stałą orientację – foliacja zapada konsekwentnie ku SSW (azymut upadu: 208–212º), ale pod nieco zmiennym kątem (kąt upadu 55–80º).
Występują tu różne skały. Tuż przy kaponierze widzimy silnie zdeformowany łupek fyllitowy, zielonkawy, o nieco perłowym połysku na świeżych powierzchniach oddzielności – co wskazuje na obecność serycytu w składzie mineralnym. Skała często dzieli się na nieregularne, jakby „zębate” fragmenty – co świadczy właśnie o mocnym zafałdowaniu, „zgnieceniu” tektonicznym FOT 37.1
Około 20 m dalej na ścianie skalnej zauważamy wyraźny „przekładaniec”, w którym co około 0,5 do 1 m przewarstwiają się pakiety skały dzielącej się na wyraźnie ostrokrawędziste bloczki, oraz drugiej – łupkowatej i rozsypliwej. Co ciekawe, po przecięciu próbek obu skał okazuje się, że wyglądają one dość podobnie. Możemy je określić jako łupek zieleńcowy, wykazujący afanitową strukturę (–> struktura) oraz szaro-żółtawe i zielonkawe zabarwienie naprzemiennych, równolegle ułożonych lamin (–>lamina). FOT 37.2 Druga z występujących tu odmian skalnych wykazuje pewne objawy silniejszego tektonicznego strzaskania, co powoduje jej rozsypliwość. Widoczne są nieregularne, jasne strefy, skośne do foliacji i zaburzające jej przebieg. FOT 37.3

W tej części odsłonięcia możemy też zaobserwować dobrze wykształcone w skale trzy kierunki spękań – formalnie: podzielności spękaniowej. Pierwszy z nich można nazwać kierunkiem podzielności pierwotnej, ponieważ nawiązuje do foliacji, a ta tworzyła się „pierwotnie”, czyli w momencie formowania się skały (podczas metmorfizmu; –> metamorfizm). W tym miejscu spękania tego kierunku zapadają ku SSW, pod umiarkowanym kątem (pomiar: 212/55).
Pozostałe dwa kierunki spękań to już przejawy podzielności wtórnej, czyli spękaniowej, utworzonej w wyniku naprężeń, które pojawiły się w skale długo po jej powstaniu. Zapadają one, odpowiednio, ku wschodowi – prawie pionowo (90/80) i ku NNE – umiarkowanie (21/62). FOT 37.4

Na stanowisku oraz dalej ku północy, co kilka do kilkunastu metrów dostrzegamy strefy tektonicznego strzaskania skał. Mają one postać szczelin lub gęstych zespołów spękań. Orientacja tych powierzchni to 20/60, a więc odpowiada ona trzeciemu z przedstawionych przed chwilą kierunków spękań.

Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria

Zadanie

1) Opanowanie umiejętności rozpoznawania powierzchniowych struktur geologicznych – co to właściwie jest ta foliacja i w jakim kierunku zapada? A jak wyglądają spękania? Czy można łatwo wskazać spękania o różnej orientacji?
2) Próba określenia azymutu biegu i upadu wybranej powierzchni geologicznej.

Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria