geo stanowisko 40- Marmurowo-wapienna uczta

Categories: element na trasie 3 element na trasie 4 element na trasie 6 geo stanowisko przedmieście Kłodzka N skały magmowe skały metamorficzne skały osadowe skamieniałości tektonika

No comments

Obiekt: geo stanowisko 40- Marmurowo-wapienna uczta

Kościół św. św. Jerzego i Wojciecha

Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria

Charakter obiektu

Portal i wnętrze kościoła.

GPS 50° 26′ 36.3” N, 16° 39′ 25.36” E

Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria

Uproszczony opis geologiczny

40.1 Kośc III - kol

Na końcu ulicy Łukasińskiego znajduje się klasztor sióstr Klarysek od Wieczystej Adoracji. Siostry opiekują się kościołem, w którym, jak wskazuje sama nazwa zakonu, wystawiony jest Najświętszy Sakrament. Możemy więc, oprócz uczty geoturystycznej, czerpać tu z darów duchowych.

Wchodząc do świątyni mijamy w przedsionku dwie raczej monotonne, piaskowcowe kolumny. FOT 40.1 Granitowa posadzka świątyni tylko gdzieniegdzie zajmie nas strukturami w postaci enklaw (–> enklawa).

Bez porównania ciekawszy jest tu wystrój marmurowy i wapienny (choć trzeba zaznaczyć, że wykorzystane tu wapienie, z kamieniarskiego punktu widzenia, też są nazywane „marmurami”).

Do wykonania prezbiterium i tronu wystawienia Najświętszego Sakramentu posłużyły marmur Biała Marianna i włoski marmur typu cipollino (bogaty w ciemne laminy; –> lamina). FOT 40.2 40.3, 40.4 Ołtarz i jego otoczenie to prawdopodobnie marmury włoskie – karraryjskie. FOT 40.5 Jednak posadzkę i stopnie wykonano z innego kamienia – jest to ciemnobrązowy wapień, w którym widoczne są liczne pozostałości po żywych organizmach żyjących ok 400 milionów lat temu. Mowa tu oczywiście o polskim wapieniu z Bolechowic koło Kielc. FOT 40.6 Niska ścianka po lewej stronie ołtarza składa się z kamiennych kasetonów, w których widzimy co najmniej trzy odmiany marmurów. Mamy tu wyżej wspomnianą Białą Mariannę, a także marmury włoskie. FOT 40.7

Dla posiadaczy sokolego wzroku i wszystkich ciekawskich świątynia ma jeszcze jedną niespodziankę, niemożliwą do oglądnięcia w innych punktach naszych tras – jest to skała o egzotycznej nazwie – wapień krynoidowy. FOT 40.7 Wykonano z niej tablicę upamiętniającą setną rocznicę przybycia do Polski zakonu ss. Franciszkanek. Ktoś może zapytać a co to jest wapień krynoidowy? To skała zbudowana ze szczątków liliowców – pięknych morskich zwierząt, podobnych do podmorskich kwiatów.

Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria

Pełny opis geologiczny

40.2 Kosc III - ołtarz

Również trzeci z zabytkowych kościołów kłodzkich cieszy oko i duszę geoturysty. Jego kamienny wystrój nie jest może tak bogaty jak w kościele parafialnym p.w. Wniebowzięcia NMP (stanowisko 7), czy kościele MB Różańcowej (stanowisko 24), ale i tu znajdujemy interesujące ciekawostki. Wybudowana w latach 1643–45 świątynia przechodziła bardzo zmienne koleje losu, np. po sekularyzacji wykorzystywana była jako magazyn. Wydaje się, że większość jej wystroju powstała po II wojnie światowej.

W przedsionku „witają nas” dwie kamienne kolumny toskańskie. Smukłe (o średnicy około 25 cm), wraz z solidnymi podstawami mierzą 260 cm wysokości. FOT 40.1 Wykonano je z bardzo drobnoziarnistego piaskowca (–> piaskowiec), składającego się z ziaren średnicy 0,1–0,2 mm. Skała jest kremowa do żółtej, z delikatnie zaznaczonymi ale licznymi strefami wtórnego zażelazienia (hematytyzacji).

Zwiedzamy kościół poruszając się po płytach posadzki, do wykonania których posłużył granit strzegomski. Niestety w tym przypadku jest to skała jednorodna, monotonna, tylko sporadycznie znaleźć możemy niewielką enklawę (–> enklawa), czy żyły pegmatytowo-aplitowe.
40.3 Kosc III - B Maria

Marmurową ucztą jest ołtarz i jego otoczenie. Przede wszystkim rzuca się w oczy wystrój prezbiterium i tronu wystawienia Najświętszego Sakramentu wykonany w formie pionowych pasów jasnego marmuru Biała Marianna oraz ciemnego marmuru obcego pochodzenia. FOT 40.2 W płytach pierwszej z wymienionych skał widzimy jej pełną gamę kolorystyczną – barwy białą, szarą, ciemnozieloną, łososiową, różową – ale też bardzo skomplikowane struktury fałdowe. Drugi z marmurów ma barwę ciemnoszarą, z wyraźną, choć nieregularną laminacją (–> laminacja), również silnie zdeformowaną. FOT 40.3 Widoczna jest znaczna ilość cienkich lamin o barwie brązowej. Są to strefy nagromadzenia minerałów krzemianowych, głównie łyszczyków. Takie odmiany kamienia (skały przejściowe pomiędzy marmurami, a łupkami łyszczykowymi) we Włoszech są tradycyjnie określane nazwą cipollino (tu może występować odmiana kamienia o handlowej nazwie Grigio Carnico). FOT 40.4
Blok Białej Marianny stanowi też podstawę wolno stojącego krzyża przy ołtarzu. Stół ołtarza, ambonka i balaski, a także część posadzki i stopni przy ołtarzu wykonano z białego marmuru z delikatnym, szarym smugowaniem. Jest to prawdopodobnie włoski kamień określany jako Blanc Carrara C. FOT 40.5 Na posadzce i stopniach widzimy jeszcze inny kamień, bardzo ciemny, z wyraźnie widocznymi strukturami organicznymi – są to kolonie tzw. stromatoporów oraz gąbek z rodzaju Amphipora (opisywanych na stanowisku nr 24). FOT 40.6 Skałę tą wydobywa się w kamieniołomie Bolechowice w Górach Świętokrzyskich. Niska ścianka po lewej stronie ołtarza składa się z kamiennych kasetonów, w których widzimy co najmniej trzy odmiany marmurów. Mamy tu wyżej wspomnianą Białą Mariannę i Blanc Carrara C, ale też prawdopodobnie włoski Bardiglietto – biało-szary, specyficznie smugowany. FOT 40.7

40.4 Kosc III - cipolino

Na deser coś wyjątkowego – czarna płyta upamiętniająca setną rocznicę przybycia do Polski zakonu ss. Franciszkanek, umieszczona na filarze w zachodniej części nawy kościoła. Ciemny kamień stanowiący tło złoconej inskrypcji nie rzuca się w oczy – ale warto przejrzeć mu się z bliska. Najlepiej z bardzo bliska – za pomocą szkła powiększającego, albo wykonując zbliżeniową fotografię. Dostrzeżmy wtedy mnóstwo białych kółeczek i prążkowanych prostokątów. FOT 40.8 Są to oczywiście skamieniałości i to takie, których nie zobaczymy na żadnym innym kłodzkim stanowisku. Mamy tu do czynienia z wapieniem krynoidowym, jego nazwa utworzona została właśnie od łacińskiego określenia tych skamieniałości. Crynoidea, czyli liliowce, to wbrew ich niezwykle mylącemu wyglądowi, zwierzęta (gromada typu szkarłupni). Ich organy znajdują się w tzw. kielichu, ale większą część ciała stanowi segmentowana łodyga oraz ramiona. Tak więc „na oko” to kwiatek – a „w realu” to zwierzaczek. Po obumarciu, składający się z wapiennych segmentów szkielet rozsypywał się, kolonie liliowców mogły więc stawać się tzw. organizmami skałotwórczymi – z ich szczątków powstawały skały. To co widzimy na pamiątkowej płycie w kościele św. św. Jerzego i Wojciecha to właśnie nagromadzenie takich segmentów – okrągłe oglądamy w przekroju poprzecznym, zaś prążkowane formy prostokątne to zachowane odcinki łodyg widziane „z boku”.

Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria