geo stanowisko 49- Rarytas – CZYNNA kopalnia

Categories: eksploatacja skał element na trasie 3 element na trasie 4 geo stanowisko przedmieście Kłodzka N skały osadowe

No comments

Obiekt: geo stanowisko 49- Rarytas – CZYNNA kopalnia

Czynna kopalnia.

Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria

Charakter obiektu

Czynna kopalnia żwiru Ustronie II. Północna część administracyjnego obszaru Kłodzka, Ustronie, przy wysypisku śmieci.

GPS 50° 27′ 38.59” N, 16° 38′ 23.38” E
Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria

Uproszczony opis geologiczny

49.1 żwirownia

Oto szansa na zerknięcie do czynnej kopalni!
Na skraju terenu formalnie należącego do Kłodzka – choć wcale na miasto nie wyglądającego – trafiamy do wyrobiska żwirowni. FOT 49.1, 49.2 UWAGA! To może niewielki, ale czynny zakład górniczy! Przepisy mówią, że nie można sobie po nim łazić! Ale od strony drogi, przy szlabanie możemy znaleźć dobre miejsce, by – najlepiej z użyciem lornetki – zobaczyć jak wygląda kilkumetrowej wysokości „ściana żwiru” (–> żwir). Wydobywana tu kopalina niegdyś stosowana była do produkcji betonów, a obecnie wykorzystuje się ją w drogownictwie.

Nasuwa się pytanie: skąd wzięła się taka masa „kamieni”? Jest to osad przepływającej nieopodal rzeki – Ścinawki Kłodzkiej. Tej samej, ale poniekąd nie takiej samej, bo sprzed około 200 tys. lat. Panował tu wówczas całkiem inny klimat, był to okres jednego ze zlodowaceń (–> zlodowacenia). Z pozbawionych szaty roślinnej okolicznych gór rzeki znosiły znacznie więcej osadów – stąd ta „góra kamieni”.
Tuż obok nas możemy zobaczyć inny rodzaj osadu – jest to leżąca na żwirach brązowa glina. FOT 49.4 Znajduje się ona na żwirach, jest więc od nich młodsza. Stwierdzono, że powstała podczas innego zlodowacenia, które miało miejsce około 100 tys. lat temu. W glinie widzimy miejscami wąskie ciemnobrązowe strefy, niekiedy tuż pod nimi występują dziwne nieregularne otwory albo fragmenty drzewa. Są to poziomy kopalnych (dawnych) gleb sprzed tysięcy lat, w których zachowały się resztki ówczesnych roślin, albo otwory po ich korzeniach. FOT 49.5

Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria

Pełny opis geologiczny

49.3 żwirownia- w-wanie

Na północnym skraju terenu administracyjnie należącego do miasta Kłodzko, choć już pośród pól i zarośli, znajduje się obiekt, który pod pewnym względem jest jednym z najbardziej ciekawych dla geoturysty. Jest to jedna z dwóch w mieście czynnych kopalń.
Mamy więc wyjątkową atrakcję, ale najpierw – konieczne ostrzeżenie! Jest to czynny zakład górniczy, który działa zgodnie z prawem górniczym. W związku z tym nie możemy niestety wejść na jego teren. Ale z drogi dojazdowej, przy szlabanie możemy dostrzec charakterystyczne cechy złoża. Wskazane jest wykorzystanie lornetki.

Kopalnia ma postać wyrobiska jednopoziomowego (kopalinę wydobywa się na jednym poziomie), stokowego (kopalnia znajduje się na poziomie drogi dojazdowej, stopniowo wcina się w zbocze wzgórza. Eksploatacja była tu prowadzona od lat i postępowała stopniowo od zachodu. Obecnie dawna część wyrobiska zapełniona jest odpadami komunalnymi z terenu Kłodzka. FOT 49.1 Zgodnie z Bilansem zasobów Polski istnieją dwa złoża. Kłodzko-Ustronie I ma status złoża rezerwowego, jednak jego zasoby wynoszą jedynie 41 tys. ton, co z górniczego i ekonomicznego punktu widzenia jest wielkością pomijalną. Złoże Kłodzko-Ustronie II uznane jest za eksploatowane (z roczną eksploatacją zaledwie ok. 4 tys. ton), a jego zasoby to ponad 300 tys. t.

Mamy tu do dyspozycji doskonałe, wciąż „odświeżane” robotami górniczymi odsłonięcie jednych z najmłodszych osadów na terenie Kłodzka. Są one określone jako żwiry i piaski (–> żwir, piasek) tarasów znajdujących się obecnie 8–12 m ponad poziomem rzeki. Jest to brunatny, warstwowany, źle wysortowany (a więc zawierający zarówno duże kamienie, jak też piasek i muł) osad. FOT 49.2 Wśród otoczaków (–> otoczak) zdecydowanie dominują fragmenty porfirów (–> porfir) i kwarcu (–> kwarc), ziarna te zazwyczaj mają kształt dyskowaty lub wrzecionowaty. Miejscami widoczne są soczewy (–> soczewka) osadu piaszczystego o wyraźnym przekątnym warstwowaniu, charakterystycznym dla środowiska rzecznego. FOT 49.3 Gdzie indziej dostrzec można cienkie wkładki ciemnego materiału organicznego – szczątków roślinnych niesionych prądem rzeki i gromadzących się w miejscach, gdzie nurt był nieco słabszy. Skała ta powstała prawdopodobnie podczas zlodowacenia Warty, a więc około 230–150 tys. lat temu.
49.5 żwirownia- gl 2

Ale to nie wszystko, na co trzeba zwrócić uwagę omawiając żwirownię w Ustroniu. Tuż przy wejściu na teren odkrywki zobaczyć można osad całkiem odmienny – zalegający na żwirach, a więc stanowiący (zgodnie z nazewnictwem górniczym) nadkład złoża. Jest to ciemnożółta do brązowej glina, określona jako lessopodobna. FOT 49.4 W jej składzie występują niewielkie otoczaki, ale przede wszystkim znaczne ilości piasku i pyłów. Zarówno pyły, jak i ziarna piasku o matowych powierzchniach wskazują, że osad ten gromadził się w dużej mierze dzięki działalności wiatru (a więc – wg geologicznej terminologii – w warunkach eolicznych). Na gliniastej skarpie widzimy wąskie, poziome lub słabo nachylone ciemnobrązowe strefy. Miejscami tuż pod nimi występują dziwne nieregularne otwory albo fragmenty drzew. Są to poziomy kopalnych (dawnych) gleb sprzed tysięcy lat, w których zachowały się resztki ówczesnych roślin, albo otwory po ich korzeniach. FOT 49.5 Gliny takie występują na rozległych powierzchniach na przedmieściach Kłodzka. Warstwa gliny lessopodobnej tworzyła się w okresie zlodowacenia północnopolskiego, a więc w ciągu ostatnich 100 tys. lat.
W głębszej części wyrobiska, u podstawy skarpy – słabo niestety widoczna od strony drogi dojazdowej – odsłania się jeszcze inna skała. Jest to żółtawy, a miejscami bielutki piasek z niewielką domieszką drobnego żwiru. FOT 49.6 Prawdopodobnie jest to jedyne obecnie w rejonie Kłodzka odsłonięcie osadu, którego wiek szacuje się na około 2 mln. lat. Nastąpiło wówczas znaczne ochłodzenie klimatu, poprzedzające zbliżający się holocen, czyli epokę lodowcową. Zmiana ta spowodowała silniejszą sedymentację rzeczną – występujący tu osad to prawdopodobnie materiał stożka napływowego Ścinawki Kłodzkiej już 20000 wieków temu uchodzącej do pra-Nysy.

Omawiając zagadnienia geologiczne musimy jeszcze wspomnieć o powierzchni oddzielającej ten piaszczysty drobny osad od zalegających wyżej żwirów. Piaski mają 2 mln. lat, a żwiry około 200 tys. lat. A gdzie podziało się 1,8 mln. lat?! Takie powierzchnie nazywane są lukami stratygraficznymi. Jak je rozumieć? Sedymentacja zachodziła tu 2 mln. lat temu i milion lat temu i pół miliona lat temu. Ale potem nastąpił etap erozji (–> erozja), która zniszczyła dużą część tych osadów. Po pewnym czasie znów rozpoczęła się sedymentacja, a jedynym śladem tych zmiennych kolei losu jest właśnie luka stratygraficzna.

Szybki skok: ⇒obiekt ⇒charakter obietku ⇒mapa ⇒uproszczony opis geologiczny ⇒pełny opis geologiczny ⇒zadanie ⇒galeria