pospolity (–>) minerał skałotwórczy, krystaliczna krzemionka; najbardziej odporny spośród wszystkich minerałów skałotwórczych, ze względu na wysoką twardość (7 w skali –> Mohsa) i odporność na (–>) wietrzenie chemiczne; jego cechami charakterystycznymi jest również brak łupliwości („za to” k. wykazuje tzw. przełam muszlowy) oraz szklisty lub tłusty połysk; w postaci dobrze wykształconych kryształów (sześciobocznych słupów zakończonych piramidami) znany jako szereg odmian barwnych (m.in. kryształ górski, ametyst, morion); w postaci kryształów obcopostaciowych (substancja krystalizowała pomiędzy wieloma już istniejącymi minerałami, stąd k. nie mógł wykształcić charakterystycznych dla niego form) powszechny w granitoidach (–> granit), ryolitach (–>ryolit), gnejsach (–> gnejs), łupkach krystalicznych (–> łupek), kwarcytach (–> kwarcyt) itd.; jako ziarna różnych rozmiarów występuje w wielu skałach osadowych, głównie piaskach (–> piasek) i piaskowcach (–> piaskowiec), również w marglach, mułowcach, łupkach, glinach itd.; często występuje w postaci, przecinających starsze skały, wtórnych żył (–> żyły) i soczew (–> soczewka) – wyniku krystalizacji k. z gorących roztworów.
